Home Forums Discussies Kennisbank Speling in roerophanging

11 berichten aan het bekijken - 1 tot 11 (van in totaal 11)
  • Auteur
    Berichten
  • Hans ten Cate
    Deelnemer
    Aantal berichten: 147

    Deze keer geen vraag, maar het delen van een ervaring. Hopelijk helpt dit anderen mee om de boot op eenvoudige manier een beetje nieuwer te laten voelen.

    Het gaat om speling in de roerophanging. Ik heb twee jaar met speling in het roer van olijfje rondgevaren. Die speling uitte zich als een een dood moment tijdens het veranderen van roerstand, gevolgd door een soort tik. Olijfje staat deze winter comfortabel onderdak en dat gaf me de gelegenheid om op een koude zaterdag deze speling te onderzoeken. Ik had al vaak over het verhelpen van de speling ghoord en gelezen. Oplossingen varieerden van het aanbrengen van nieuwe rubbers tot omwikkelen van roerpennen met visgaren. En van dikker maken van de pen met latoenkoper tot het inpersen van een nieuwe pen in de vingerling.

    Tot nu toe heb ik echter nooit plaatjes en maten gezien van pennen en bussen. Waaromheen zou nieuw rubber moeten worden aangebracht, welke diameter en diket zou het moeten hebben en waar haal je het.

    Bij deze een korte beschrijving en plaatsjes van hoe het bij Olijfje zit.

    1. Het roer wordt opgehangen op drie punten, gelijkelijk verdeeld over de lengte van het roer
    2. Elk punt bestaat uit een vingerling (vork om het roer) waarin aan het eende een messing of bronzen pen is geperst.
    3. De pennen steken in bronzen bussen die aan de romp zijn bevestigd De diameter van de gaten in de bussen is 16mm.
    4. De pennen bevatten een gleuf met een diameter van 12 mm. De bedoeling van de gleuf is dat hij een rubberen ring op zijn plek houdt die de pen in het midden van de bus houdt.
    5. De ring dient dus een binnendiameter van 12mm te hebben en een buitendiameter van 16mm. Ofwel, de rubberen ring dient 2mm dik te zijn.
    6. Het roer wordt niet uit de bussen getild doordat de uitsparing in het roer voor de bussen tweemaal zo groot is als de bussen dik zijn. In de ruimte die onstaat onder de bus wanneer het roer goed hangt wordt opgevuld met vastgelijmde kunststof blokjes. Ze leken bij Olijfje vast te zijn gelijmd met sicaflex.

    Speling bij Olijfje leek vooral te komen doordat de middelste pen in de bus bewoog. De onderste en bovenste pennen leken spelingsvrij.

    Mijn aanpak was:

    • Kit wegsnijden waar mogelijk. Ik heb een Stanleymes in de volle diepte door de kit geprobeerd te halen. Dat vraagt nogal wat herhaling van de snijbeweging; het lukt niet in een of twee keer.
    • Het laatste restje verbinding losgeklopt met stukje hout en rubberen hamer
    • Roer eruit getild
    • Tot mijn opluchting waren alle pennen rond en hadden ze dezelfde diameter. Ook de bussen leken rond. Reden van speling was dat alle rubbers waren verdwenen.
    • Nieuwe rubbers vond ik bij de Gamma. Op de afdeling koperwaren worden assortimenten rubberring verkocht. In ieder zakje zitten een of twee juiste ringen. Ik heb daaromdrie zakken gekocht. Later bleek de automaterialenhandel naast de Gamma de juiste ringen per stuk te verkopen. Ook goed !!!
    • Olijfje ligt in de de loods naast Svaj II van Gerard Enschede en Gerard heeft me van advies voorzien: Smeer de boel met het vet waarmee je ook de watergesmeerde schroefas smeert. Na het aanbrengen van de rubbers heb ik de assen dus ingesmeerd met duur Volvo-vet en het roer weer opgehangen.

    Resultaat is dat de speling weg is ! Al met al een simpele klus. Mij adviezen zijn:

    1. Is er nog geen speling, til ieder jaar bij het te water laten het roer een beetje op en smeer de pennen met het vet dat bij een watergesmeerd lager hoort.
    2. Zit er een beetje speling in het roer, Vervang direct de rubbers ! Als de rubbers stuk zijn kan de pen gaan slijten. Als dat gebeurt zijn er de lapmiddelen als:
      1. pen omwikkelen met nylon (zoals visgaren)
      2. pen omwikkelen of bus vullen met latoenkoper (koperfolie)
      3. of moet uiteindelijk een nieuwe pen in de de vingerling worden geperst

    Ik verheug me nu op een vaartocht zonder speling in het roer !

    Roerophanging schematisch

    Bus heeft simpelweg een geboord gat. Bij Olijfje is de diameter 16mm.

    De pen heeft een concentrische gleuf met een diameter van 12mm. Bedoeld om een rubberen ring te herbergen.

    Arno Roelofs
    Deelnemer
    Aantal berichten: 91

    Blijft natuurlijk een twijfelachtige en kwetsbare constructie voor lagering van een roerblad van een zeewaardige boot.. ?
    Een blijvende oplossing is kuststof bussen (Nylon,Pom, Delrin) te draaien en die erin te persen. Dan heb je een degelijk en betrouwbaar geheel.

    Ook is het gebruik van een onderlegring aan te bevelen om verdere en ongelijke slijtage van je vingerlingen te voorkomen.

    zie foto’s

    groetjes van Arno.

    Hans ten Cate
    Deelnemer
    Aantal berichten: 147

    Mee eens Arno ! Dank voor je reactie.

    Heb je de bussen opgeboord of geruimd voordat je kunststof lagers hebt geplaatst ? Zo ja hoe heb je dat gedaan:

    • terwijl ze gemonteerd waren ? –> ik heb geen boormachine bij de bussen gehouden, maar ik vraag me af of daar plaats voor is…
    • eerst van de boot gehaald ? –> hoe kom je bij de bevestiging van de onderste bus, ik heb het niet bekeken, maar die zit lijkt me erg ver in de bilge en nog onder de schroefas ook.

    Welk materiaal heb je gebruikt en welke maten heb je toegepast ?

     

    Ik heb je suggestie ook overwogen. Het is iets dat ik zelf redelijk gemakkelijk zou kunnen realiseren; ik heb een draaibank en ik heb Delrin en Nylon en zou dus gemakkelijk een bus kunnen maken. Zou het een idee zijn om de ring en bus in een stuk materiaal te combineren ?

    Omdat pennen en bussen van Olijfje verder niet versleten leken en de nieuwe rubbers het probleem van speling hebben opgelost heb ik besloten eerst eens te zien hoe lang de oorspronkelijke constructie weer meegaat. Moet ik al snel weer de rubbers vervangen dan ga ik jouw oplossing ook toepassen. Blijft het goed dan laat ik het lekker origineel.

    Bedoeling van het stuk was tweeledig:
    – laten zien dat het onderhoud aan de ophanging simpel is zolang de boel niet is versleten
    – laten zien hoe het oorspronkelijk zat en welke maat rubber je moet aanschaffen als je voor een reguliere oplossing gaat.

    Groet, Hans ten Cate

    Arno Roelofs
    Deelnemer
    Aantal berichten: 91

    hoi Hans, ik begrijp de bedoeling van je stuk, Top!

    Het roerbeslag aan de boot heb ik opgekuist met een handruimer, dit is redelijk te doen omdat het brons niet al te hard is. met een machine kom je er inderdaad niet bij. Een (hand)ruimer is hier ook beter geschikt voor dan een boor.

    De maatvoering van de lagerbusjes is natuurlijk afhankelijk van de maat ruimer die je als laatste door het beslag haalt.
    De pennen van mijn vingerlingen waren dusdanig versleten dat ik ze heb vervangen door RVS316L, door een iets kleinere diameter te gebruiken (rvs is sowieso veel sterker dan het originele) is er ruimte voor de busjes zonder de gaten in het beslag groter te hoeven maken.

    Een kraagbus gebruiken is natuurlijk nog mooier dan een bus/ring combinatie, vergt alleen wat meer van de persoon achter de draaibank.. :))
    Overigens als je de boel wil smeren kun je nog beter siliconenvet (bijv van Griffon) gebruiken dan schroefaslagervet.

    Nog even een belangrijke toevoeging, de originele schroefbusjes waar de vingerlingen mee aan het roerblad bevestigd zitten zijn van messing (vernikkeld) het probleem van messing onder (zout) water is dat het op de lange duur gaat ontzinken, het zink verdwijnt uit het messing en het messing word bros. Dit gebeurd overigens ook bij goedkope messing (bouwmarkt)afsluiters…
    Toen ik de schroefbusjes los wilde draaien brakken ze een voor een schrikbarend snel af! punt van aandacht dus.
    Zal er dadelijk nog even een foto van zoeken en posten.

    Groetjes van Arno.

    Arno Roelofs
    Deelnemer
    Aantal berichten: 91

    Messing wat roze kleurt is aan het ontzinken en word bros. Duidelijk bij deze schroefhulsen die de vingerlingen op hun plek moet houden… ?

    Punt van aandacht dus!

    Hans ten Cate
    Deelnemer
    Aantal berichten: 147

    Goeie bijdrage Arno ! Dank je wel.

    Eigenlijk zie ik overal in de boot messing schroeven afbreken. Die van het roer heb ik niet gecontroleerd, maar dat is zeker de moeite waard. Ik had het er afgelopen zaterdag met buurman Gerard over om dat nog te gaan doen. Het laatste wat je wilt is dat een of meer vingerlingen losraken dat het roer verkeerd belast wordt en breekt.

    Ik kwam erop omdat de middelste vingerling een beetje kan bewegen. Ik weet niet of dat is omdat de schroef of schroefbus los zit of omdat er ruimte in het schroefgat zit. Eenmaal het roer weer achter de boot en de beweging was niet meer voelbaar. schroeven onder water zijn verborfgen onder een laag antifouling. De staat is dus niet direct zichtbaar. De volgende keer bij Olijf ga ik de staat van de schroeven checken of ze zelfs gewoon preventief vervangen. Heb jij de RVS-bussen bij ‘onze’ Ijzerwarenhandel gehaald ?

    Groet, Hans ten Cate

    Paul van den Hoek
    Deelnemer
    Aantal berichten: 39

    Ik heb vorig jaar samen met Wouter de roerpennen omwikkeld met latoenkoper en dat lijkt prima te werken. Nu 1 seizoen mee gevaren en nog steeds geen speling.
    Voordeel is dat je met latoenkoper zoveel als nodig de speling per roerpen kan oplossen. De rubber ringetjes werken goed voor 1 of 2 jaar, maar zijn daarna toch weer versleten of verdwenen.

    Anoniem
    Inactief
    Aantal berichten: 42

    Vooreerst werkt het zo weer spelingsloos Hands. Mijn ervaring met die rubbertjes is inderdaad ook dat het 1 a 2 seizoen goed blijft. Dat latoenkoper is ook wel een goed idee. Arno’s oplossing is nog mooier natuurlijk maar daarvoor moet je wel de gereedschappen hebben …

    Leon Jochems
    Deelnemer
    Aantal berichten: 19

    Hoi,
    Ik heb ook speling op m8jn roer maar twijfel om hier zelf aan te beginnen. Eerste vraag die ik heb is of dit door 1 persoon gedaan kan worden ? ( roer eraf en erop). Ik wil nl beginnen met kijken en meten.

    Groeten,
    Leon

    Hans ten Cate
    Deelnemer
    Aantal berichten: 147

    Leon,

    Als je eenmaal de oplsuitblokjes hebt weggehaald, til je het roer er gemakkelijk uit. Zeker als er speling in de pennen zit. Ik heb het samen gedaan met mijn winterbuurman Gerard Enschede en dat ging gemakkelijk. Eenmaal van de boot bleek ik het roer vrij gemakkelijk zelf te kunnen tillen. Ik schat in dat het roer een kilo of 20 a 25 weegt. Zeker als je de ruimte rondom de boot hebt kan het denk ik wel alleen, maar een paar handen extra helpt wel.

    Hopelijk zijn pinnen en bus nog net zo mooi als ze bij mij waren en volstaan nieuwe rubbers. Zijn pinnen en of bus niet meer rond, dan zijn er de opties:

    • nieuw beslag kopen, Ik begreep van Karel Kuipers dat hij dat te koop heeft. Is natuurlijk wel mooi !
    • nieuw beslag maken zoals Arno beschreef. Mocht je delrin of Nylon bussen nodig hebben dan kan ik je misschien wel meehelpen; ik heb een draaibank
    • pinnen omwikkelen met latoenkoper, zoals aangegeven door Paul hierboven. Vind ik ook geen gek idee
    • Ik heb ook als oplossing van speling gehoord dat er nylondraad (visgaren ?) strak om de pin werd gewikkeld. Dat klinkt heel erg improvisorisch en dat is het misschien ook wel. Het werkt echter al een hele tijd goed op een van de mooiere en beter onderhouden IF’s

    Ik ga komend weekeinde zelf nog de reactie van Arno gebruiken: de staat van de schroeven checken. als die stukgaan lijkt me dat een groter probleem dan dat er speling in het roer ziet.

    Mocht je nog twijfelen of iets willen weten dan mag je me gerust bellen: 06 3313 2103

    Hans ten Cate

    Leon Jochems
    Deelnemer
    Aantal berichten: 19

    Bedankt Hans, ik ga in het nieuwe jaar eens kijken en meten. Is er een specifiek type Sikaflex waarmee de blokjes weer vastgezet worden ?

11 berichten aan het bekijken - 1 tot 11 (van in totaal 11)
  • Je moet ingelogd zijn om een antwoord op dit onderwerp te kunnen geven.