Afsluiters, zelflozers

afsluiters

Alle huiddoorvoeringen die minder dan 100 mm boven de waterlijn zitten of bij 30 graden helling onder water komen, moeten voorzien zijn van afsluiters. Erop aangesloten slangen moeten aan beide einden voorzien zijn van dubbele RVS slangklemmen. De afsluiters moeten zo nodig op afstand kunnen worden bediend en zullen snel dichtgedraaid moeten kunnen worden indien nodig.
Bovenstaande tekst is ontleend aan de veiligheidsbepalingen van een pleziervaartuigenverzekering. Als je boot zinkt en er blijken gebreken, loop je het risico van een lagere schadevergoeding. 

Je hebt de afsluiters nodig als je vaart op het wad of ander getijdewater zoals de rivieren aan de Engelse Oostkust. Als je droogvalt, al dan niet vrijwillig, is het noodzakelijk de afsluiters dicht te kunnen draaien. Anders stroomt de kuip vol via de zelflozers en richt de boot zich niet op bij vloed. De afsluiters zitten onder de zelflozers in de kuip en zijn verbonden met een kort stukje slang. 

Op alle IF’s zijn standaard schuifafsluiters gemonteerd die met een lange bedieningsstang vanuit de kajuit te bedienen zijn. De huiddoorvoeren, waarop de afsluiters zijn gemonteerd, bevinden zich vrijwel recht onder de kuipafvoeren. Op diverse IF’s zijn de schuifafsluiters later vervangen door kogelafsluiters die minder onderhoud vragen.  

Op de M26 zijn de zelflozers met een korte slang op de afsluitkranen aangesloten. De afsluiters bevinden zich direct op de huiddoorvoer en zijn bereikbaar via de bakskisten. 

Controleren
Aangezien de boten op leeftijd zijn, is het verstandig het functioneren van de afsluiters regelmatig te controleren. Draai jaarlijks de afsluiters een paar keer open en dicht.

Een gebruikelijk probleem is dat de schuiven zich vastzetten en niet meer willen sluiten.  Bij een eventuele slangbreuk zal het achterschip vol lopen met water. Dat alle rompdoorvoeren, slangen en afsluiters goed functioneren is een veiligheidsdetail dat aandacht vraagt.  

Vastzittende afsluiter gangbaar maken
Om  de afsluiter weer gangbaar te krijgen moet je eerst de oxide oplossen. Je gebruikt hiervoor een  wijnkurk, een beetje isolatietape en wat zonnebloemolie. Je wikkelt een aantal slagen tape rond de kurk, net genoeg om daarmee met wat kracht de opening van buitenaf af te kunnen sluiten. Giet vervolgens de olie van bovenaf in de loosgaten in de kuip. Je wacht een dag of wat, probeer de afsluiter een beetje heen en weer te draaien, wacht opnieuw en draai nog eens. Het kan helpen om een beetje kruipolie bijv CRC 5-56 (een beter soort kruipolie) te spuiten waar de as het huis ingaat. Na minder dan een week moet de as loskomen en kan je de afsluiter weer open en dicht draaien.  Doe dit een paar keer om de afsluiter te smeren. De zonnebloemolie kan je met een goed geweten onder je boot weg laten lopen.  

Vervanging
Vervanging van de schuifafsluiters door kogelafsluiters heeft de voorkeur. Het voordeel van kogelafsluiters is dat ze niet zo makkelijk vast komen te zitten. Dit is een goed moment om ook de stukjes slang te vervangen, dit stukje slang is cruciaal voor de waterdichtheid van de Marieholm. De originele slang is niet van de juiste kwaliteit: het plastic verhard en is daardoor kwetsbaar voor breuk bijvoorbeeld bij vorst. 

Je kan er voor kiezen om de afstandsbediening intact te laten en aan te passen aan de kogelkranen of luikjes in de bakskisten te maken die makkelijk te openen zijn in geval van droogvallen of om te controleren. De afsluiters van de IF-E zitten op een plaats die voor een volwassen mens alleen bereikbaar is als de motor verwijderd is. 

Huiddoorvoeren, afsluiters en slangtules moeten van brons, of van tegen ontzinken gehard messing zijn als de boot op zout water ligt. Dit geharde messing moet voldoen aan de CW602N norm en wordt aangeduid met dzr of cr. (CW617N messing mag niet worden gebruikt. Dat is messing met maximaal 40 % zink en ontzinkt in zout water).  Als je niet om de vijf jaar onderdelen wil vervangen kies dan voor brons. Het is belangrijk dat alle onderdelen van hetzelfde materiaal zijn. 

De slangen naar de zelflozers moeten gewapend zijn en bestending tegen olie en chemicaliën. Monteer roestvrije slangklemmen, twee op de afsluiter, een op de zelflozer. De doorvoeren van de kuip hebben een uitwendige diameter van 26 mm.

Je moet dus een verloop van 26 mm (kuipdoorvoer) naar 32 mm (afsluiter) overbruggen. Dat kan je doen met een 32 mm slang en een stukje slang van 26 mm op de kuipdoorvoer of 26 mm slang en de oorspronkelijke bronzen slangtules te hergebruiken. Dit laatste is het handigst gebleken en het goedkoopst. De dikkere slang is moeilijk om over de kuipdoorvoer te buigen en te bevestigen (Michiel Veldkamp, 2021).

De afsluiters, tules  en moeren zijn geborgd met een schroefdraad ‘locker’. Je moet de zaak echt goed heet stoken met een electirische verfafbrander wil je de afsluiters loskunnen draaien (steeksleutel 28 mm). In de huiddoorvoeren zitten twee uitstulpingen. Met een beitel van 24 mm (ingestoken van buitenaf) kun je voorkomen dat de huiddoorvoern mee gaat draaien. Als je de afsluiters niet loskrijgt is het handigst de huiddoorvoer van buitenaf weg te slijpen met een roterende grove slijpkegel op de boormachine. Slijp de doorvoer weg op de rand, je ziet snel genoeg vanneer je door de wand van doorvoer bent (zie tip  Zeilen maart 2021, pag 85/uit boek Handig aan boord).

Bron: MarieTeam najaar 2013, Schuifafsluiters – groot onderhoud of vervangen? Bijgewerkt voorjaar 2021 Michiel Veldkamp

Zelflozer met kogelventiel. 

1. huiddoorvoer, verzonken.
2. 1”moer, R25
3. kogelafsluiter 1” 
4. slangtule, 32 mm schroefdraad, slang 26 mm
5. RVS slangklemmen
6. gewapende plastic slang,  inw. diam. 26 mm 
7. verlenging – messingstang 
8. greep van kogelventiel

Heeft u vragen of wilt u reageren op dit artikel, doe dit dan via ons forum. Kopieer dan de link naar dit artikel in uw bericht op het forum.