-
Na mijn verhaal over nieuwe zeilen is het misschien ook leuk een impressie te geven van hoe ik een halfmodel van een mijn IF heb gemaakt.
Omdat ik niet graag stil zit verzin ik voor de kerstvakantie ieder jaar een project. Afgelopen kerst was dat het maken van een halfmodel van Olijfje. Een voordehandliggend project want we hebben Olijfje nu net een jaar en we zijn er mentaal nog erg mee bezig. Het maken van een halfmodel leert je veel over de boot, over het ontwerp en als het lukt kun je thuis toch mooi naar je boot kijken. Of naar een kopie ervan dan… Bij het 2018-zomertreffen had ik geweldig mooie modellen van Adri van de Velden gezien. 3D geprint; Adri heeft er veel werk van gemaakt. Ze zien er geweldig uit en Adri biedt ze aan voor een erg redelijke prijs. Reden waarom ik er nog niet een kocht is dat ik graag een veel groter model wilde. En ik zie de bouw als een het beste middel om me het ontwerp van de boot eigen te maken. Dat gebeurt niet wanneer je koopt.
Op zoek naar de tekeningen vond ik eerst een mooi artikel van Ab Jansen. Ik meen uit 2015. Hij heeft in de Marieteam een ontwerp van een bouwpakket gepresenteerd. Voor een 1:10 model. Het lag voor de hand daar gebruik van te maken, maar ik kreeg rond de kerst Ab niet te pakken. Daarop besloot ik zelf aan de slag te gaan met de tekeningen die ik nog net op tijd van de Zweedse Marieholmvereniging-site had gedownload. Een paar weken later vond ik ze daar niet terug.
De tekeningen van Tord Sunden zijn daarmee de basis van mijn model. Eerste ontdekking was dat een deel van de tekeningen gedateerd zijn op 15 juni 1966; mijn geboortedag ! Zou het toeval zijn ? Verder had ik bij het bestuderen van de tekeningen een aantal vragen:
– In de 16 dwarsdoorsnedes lopen de bovenkanten allemaal naar de zelfde hoogte in het midden. de 8 voorste naar een hoogte, de acht achterste naar een andere hoogte. Het midden van het dek was daarmee niet mooi in de dwarsdoorsnedes gedefinieerd
– De spiegel staat ook in de dwarsdoorsneds als doorsnede nr 1. is dat nou de echte spiegel of de projectie ervan op een vierkant grid ?
– In het bovenaanzicht zie je de waterlijnen. Op welke afstand horen die te liggen ?
– Is het grootste oppervalk in de waterlijnen het dek ? En is dat dan weer een projectie van het dek op een vierkant grid ? Uiteindelijk lopen alle waterlijnen horizontaal, behalve het dek. Die is in het echt vanaf de zijkant gezien gekromd.Zo had ik nog een aantal vragen. Daarmee ben ik naar een kennis van me gegaan die Naval Architect is en zelf graag uit hout modellen en halfmodellen maakt. Hij raadde me aan het zijaanzicht te nemen, de waterlijnen over te nemen op hout, de plankjes met waterlijnen haaks op het zijaanzicht te bevestigen en de ruimte tussen de waterlijnen met ander hout op te vullen. Daat schuurt gemakkelijker dan wanneer er 16 dwarsdoorsnedes op een rij staan.
De waterlijnen zijn dus op plankjes aan het zijaanzicht bevestigd en verder ook onderling al dan niet met vulling ertussen. Ik heb ervoor gekozen de waterlijnen op 1mm berkentriplax te lijmen en uit et zagen en daarna de ruimte tussen de waterlijnen op te vullen met balsahout. Dat snijdt, zaagt en schuurt gemakkelijk.
De tekeningen stonden op A4 formaat en thuis kan ik ook niet meer uitprinten dan dat. Via wat trucjes in powerpoint heb ik de tekeningen in stukjes geknipt,die stukjes heb ik vergroot, op juiste schaal geprint en aan elkaar geplakt.
Na stapelen van waterlijnen ben ik met de hand gaan schuren. Dat werkt het best met shurpapier op een plankje. Schuurpapier in de hand geeft al gauw patronen van golven en dalen op het oppervlak. Toen ik de vorm goed vond (na hier en daar eerst weer hout te hebben aangebracht, er was teveel weggeschuurd) heb ik romp en opbouw afzonderlijk van een dunne laag glasmat en epoxy voorzien en ben ik gaan plamuren met Prestolith Epoxy filler. Om kleine oneffenheden weg te werken, maar ook om de vorm nog wat te corrigeren. Het pure hout liet me de vorm niet goed genoeg zien. Laatste stap was aanbrengen van filler voor modelbouw voor de echte kleine oneffenheden.
Na grondig plamuren heb ik het model in verf van de IJssel gezet. Dat is overkill voor een model en veel te duur. Maar… het geeft een prachtig resultaat en ik heb als plan om eens te proberen of ik middels een mal kopieen kan maken. heb ik nog nooit gedaan en dat proces wil ik graag eens proberen. Ik zie pas of het model kopie-waardig is wanneer het geschilderd is en ik ga ervanuit dat het maken van een kopie een goede kwaliteit verf vereist. Heb er geen ervaring mee en dus neem ik maar het zekere voor het onzekere: de IJssel.
Vanwege het plan voor het maken van een mal heb ik romp aan de ene kant en kajuit, kuip en achterdek-dek aan de andere kant los van elkaar gehouden en los van elkaar afgewerkt. Ik ben namelijk niet zeker van of het halfmodel als een geheel lossend is. In verband met lossen heb ik in de rom ook geen uitsparing voor de kuip gemaakt. Het leek me dat de kuipbanken toch meestal niet zichtbaar zouden zijn. En lukt het maken van een kopie dan zaag ik de kuip er zo in.
Ook heb ik nog geen bies ingelamineerd. Ik durfde de dunne glasmatlaag niet door te slijpen omdat ik bang was dat glasmat tussen dek en bies dan wel eens los zou kunnen laten. De bies kan ik denk ik gemakkelijk aanbrengen in de mal als ik die eenmaal heb. Dan ga ik ook proberen het M-loge on de bies op te nemen.Hieronder foto’s van het proces. O ja.. Uiteindelijk kwam ik in contact met Ab Jansen toen ik de romp al had. Dank voor de raad Ab , die je me daarna alsnog hebt gegeven !
Hier een mooi leermoment voor me: Wat een zeeg zit er in die boot ! Valt op doordat de zeeg in het dek nog stapsgewijs gaat. Foutje in het achterschip gemaakt en de buik is te vet. Zo schipper, zo boot…
Hier is het al beter.
Eerst verder met opbouw
Niet lachen ! Ik wilde gewoon een mooi resultaat…
Nog te doen:
– teakhouten helmhout; Karel Kuiper heeft me daarvoor wat afavl gegeven.
– teakhouten luik voor kajuitingang.
– mallen maken voor romp en opbouw. Nooit gedaan, als iemand me het voor kan doen, zou het geweldig zijn. Filmpjes van de Carbonwinkel.nl zijn al erg behulpzaam.
– aluminium raamlijstjes, en roerkop. 0.2mm sheet ligt al klaar, ik heb er even tijd voor nodig
– misschien neusbeslag. Maar alleen als dat goed lukt. Het moet het model niet minder mooi maken.
Feedback, of medewerking bij maken van mallen en kopien is welkom !
Hans ten Cate
Aantal berichten: 40Aantal berichten: 187Eigenlijk zou ik pas een update moeten geven als ik succesvol een kopie heb kunnen maken. Maar ja het zeilseizoen gaat zo beginnen. De kopie kan nog even op zich laten wachten. maar ik heb intussen wel een mooie stap gezet. Er is inmiddel een mal van de romp met dek en een mal voor het roer. Misschien toch leuk om het proces te delen. Dat kun je namelijk ook prima gebruiken om bijvoorbeel nieuwe deksels vor bakskisten te maken. Sterkere deksels zonder scheuren in de gelcoatmet de originele deksels als mal. Hieronder een beschrijving van het maken van de mallen.
Ietwat nerveus (want ja wat gaat er met mn goedgelukt halfmodel gebeuren) heb ik:
• Het halfmodel op een plaat geplastificeerd spaanplaat geschroefd
• De naad tussen halmodel en spaanplaat dichtgesmeerd met modelleerklei
• Het model voorzien van 6 lagen loswas. De handleiding gaf aan dat 5 lagen volstaan, maar dubbel genaaid houdt beter heb ik altijd geleerd
• Daarna een laag PVA aangebracht en 24 uur gewacht
• Matrijshars op model en ruim rond het model op de spaanplaat aangebracht. Op dat moment verdween mijn zorgvuldig gebouwde en geschilderede model onder een soort zwaarte stroop dat me deed beseffen dat de mal/matrijs wel akelig goed de vorm ging kopieeren. Luchtdicht en plakkerig
• Na anderhalf uur was de matrijshars zover opgedroogd dat een kwast er nog wel deuken in kan maken, maar de hars niet meer kon verspreiden. Tijd voor de volgende stap.
• Aanbrengen glasvezellagen en dat geheel steeds weer drengen in epoxy. Het recept zei:
o Een laag 180 grams doek
o Een laag 390 grams doek
Ik heb voor de zekerheid maar twee lagen van ieder gedaan om een extra verstevigingen overbodig te maken. Dubbel genaaid….
• 24 uur wachten en dan kwam het grote moment met de vier mogelijke uitkomsten:
1. Model en mal zijn OK
2. Model is nog OK, maar mal is mislukt
3. Mal is gelukt, maar model is er niet heel uitgekomen
4. Model en mal zijn misluktNou ! Het zit ergens dicht bij een tussen 1 en 2 in. De scherpe rand tussen dek en romp heb ik met vier lagen doek gemaakt en daar is lucht onder blijven staan. En waar lucht zat had de matrijshars geen hechting aan de glasmat en epoxy. Dat heeft tot gevolg dat de matrijshars daar wegbrak en dat ik dat moet herstellen. Volgens de Carbonwinkel.nl gaat dat met alles wat je maar kan bedenken op basis van epoxy.
model op geplastificeerd spaanplaat in 6 lagen loswas en een laag pva-film Dat maakt m dof
Dit deed pijn; zou het ooit weer goed komen… model in de stroperige zwarte matrijshars. Matrijshars lijkt op gelcoat maar is elastischer.
het geheel voor de stijfheid in vier lagen glasvezel en epoxy. Lagen lopen op in dikte en verschillen in manier van weven
Eerst maar eens gekeken hoe simpelste vorm uit de mal zou komen. Perfect. Model en mal zijn mooi geworden ! Dat geeft moed.
Zo zit het model van de romp in de mal. Strak aangeloten…
Na veel moeite en gebruik van warm water bleek de mal toch lossend. Het model is ongeschonden gebleven !
Binnenkant mal. Eerlijk is eerlijk. Bij de rand van dek naar romp zijn luchtinsluitingen gekomen. Oorzaak is het feit dat ik per laag een doek glasvezel heb gebruikt. Bij een scherpe rand komen dan gemakkelijk luchtinsluitingen. daar waar lucht zat is de matrijshard niet een geheel geworden met glasvezel/epoxy, is de matrijshars weggebroken en moet er geplamuurd worden alvorens er een kopie gemaakt kan worden. Volgens mijn leverancier van materiaal kan dat met alles op basis van epoxy. Epoxy met katoenvlokken, epoxyplamuur,…
Ik heb gemerkt dat het lossen van de romp een behoorlijke klus is. Ik vermoed dat dat hetzelfde is voor de fragiele kuiprand, en daarom ga ik voor kajuit/kuiprand een mal maken van siliconenrubber. Als die klaar is en de mal voor de romp is bijgewerkt ga ik proberen een kopie te maken.
Lukt dat dan komt er weer een post op het forum bij.
Groet Hans ten Cate
Hans ten Cate
IFE Olijfje 3002
06 3313 2103
- Je moet ingelogd zijn om een antwoord op dit onderwerp te kunnen geven.